نحوه توارث صفات کمی در توده های بومی طالبی (.cucumis melo l) ایران

طالبی (cucumis melo l.) یکی از گونه های مهم و اقتصادی خانواده کدوئیان در ایران است. به منظور ارزیابی برخی صفات کمی و برآورد پارامتر های ژنتیکی و تعیین چگونگی کنترل ژنتیکی این صفات در طالبی از طرح تلاقی دی آلل استفاده گردید. هفت رقم محلی ایرانی با نام های ریش بابا، شاه آبادی، سمسوری، دستجردی، مگسی نیشابور، تیل طرق و ساوه ای در فروردین 1389 در یک طرح دی آلل کامل تلاقی داده شدند. در اردیبهشت 1390، ژنوتیپ ها (شامل 21 تلاقی مستقیم، 21 تلاقی معکوس و 7 والد) در قالب یک طرح لاتیس سه گانه کشت گردیدند و 15 صفت در آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. ژنوتیپ ها در تمام صفات دارای اختلاف معنی دار بودند. تجزیه دی آلل به روش های griffing و jinks and hayman انجام گردید. ترکیب پذیری عمومی (gca) برای تمام صفات و نیز ترکیب پذیری خصوصی (sca) برای تمام صفات به جز عرض برگ، تعداد شاخه اصلی، فاصله تشکیل میوه، ضخامت پوست و مواد جامد محلول معنی دار بودند. والد ریش بابا دارای بیشترین میزان ترکیب پذیری عمومی برای صفات مهم و کلیدی از قبیل تعداد میوه، ضخامت گوشت و عملکرد بود. هتروزیس بر اساس والد برتر در مورد صفاتی از قبیل عملکرد، وزن میوه، طول میوه و عرض برگ مشاهده گردید. دورگ ریش بابا × ساوه ای بیشترین ترکیب پذیری خصوصی معنی دار را برای عملکرد و تعداد میوه داشت. میانگین درجه غالبیت در روش جینکز و هیمن نشان داد که صفات عرض میوه، ضخامت گوشت میوه، عرض حفره میوه، طول برگ، تعداد شاخه جانبی، روز تا رسیدگی و مواد جامد محلول میوه با اثر غالبیت نسبی ژن ها کنترل می گردند در حالی که طول میوه و عملکرد با فوق غالبیت ژن ها کنترل می شوند.